Współczesny internet powinien być miejscem, które nie wyklucza. Strony internetowe, zwłaszcza te należące do instytucji publicznych, muszą być zaprojektowane tak, by każdy użytkownik — niezależnie od wieku, sprawności czy rodzaju urządzenia — mógł z nich w pełni korzystać. Wymóg ten nie jest już tylko przejawem dobrej woli projektantów. To obowiązek prawny wynikający z ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. W praktyce oznacza to, że każda nowoczesna strona internetowa powinna być przyjazna również dla osób z niepełnosprawnościami.
Dlaczego dostępność cyfrowa jest tak ważna
Internet stanowi dziś podstawowe źródło informacji i komunikacji z instytucjami. To przez sieć składamy wnioski, pobieramy dokumenty, rezerwujemy wizyty czy płacimy podatki. Dla wielu osób z niepełnosprawnościami — np. niewidomych, niedosłyszących lub mających trudności z poruszaniem się — strona internetowa to często jedyny realny kanał kontaktu z urzędem. Dlatego jej niedostępność może oznaczać rzeczywiste wykluczenie z życia publicznego.
Dostępność cyfrowa to nie tylko obowiązek wobec prawa, ale też element budowania wizerunku instytucji otwartej i odpowiedzialnej społecznie. Urzędy, szkoły czy biblioteki, które dbają o ten aspekt, wysyłają jasny sygnał: jesteśmy dla wszystkich.
Podstawa prawna – ustawa o dostępności cyfrowej
W Polsce obowiązuje ustawa z 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Dokument ten wdraża unijną dyrektywę 2016/2102, która zobowiązuje wszystkie instytucje publiczne do zapewnienia dostępności swoich serwisów internetowych i aplikacji mobilnych.
Zgodnie z ustawą, strony urzędów, jednostek samorządowych, szkół publicznych, szpitali czy instytucji kultury muszą spełniać wymagania techniczne i funkcjonalne określone w standardzie WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines) na poziomie AA. Dla projektantów stron oznacza to konieczność stosowania ściśle określonych zasad dotyczących struktury, kontrastu, nawigacji, tekstów alternatywnych czy obsługi klawiaturą.
WCAG 2.1 – czyli jak zaprojektować stronę dostępną dla wszystkich
Standard WCAG 2.1 to zbiór międzynarodowych wytycznych opracowanych przez organizację W3C, które wskazują, jak tworzyć strony dostępne dla każdego użytkownika. Dokument dzieli się na cztery główne zasady: postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność.
Postrzegalność oznacza, że treści muszą być możliwe do odebrania przez różne zmysły. Zdjęcia i grafiki powinny mieć alternatywne opisy (alt text), kolory muszą zapewniać odpowiedni kontrast, a treść nie może być przekazywana wyłącznie kolorem. Dla materiałów wideo i audio konieczne są napisy lub transkrypcje, by osoby niedosłyszące mogły w pełni zrozumieć przekaz.
Funkcjonalność skupia się na tym, by strona była możliwa do obsługi przy użyciu różnych narzędzi — nie tylko myszki. Użytkownik powinien mieć możliwość przejścia przez wszystkie elementy przy użyciu klawiatury, a każdy aktywny element powinien być wizualnie zaznaczony, np. przez tzw. fokus.
Zrozumiałość to cecha, która wymaga od projektantów prostoty i konsekwencji. Teksty powinny być napisane językiem jasnym i zrozumiałym, a nawigacja powinna być przewidywalna. Formularze muszą być opisane w sposób czytelny, tak by użytkownik wiedział, czego się od niego oczekuje.
Czwarta zasada – kompatybilność – odnosi się do zgodności z technologiami wspomagającymi. Strona powinna być czytelna dla czytników ekranu, używanych przez osoby niewidome, oraz działać poprawnie na różnych urządzeniach, w tym na smartfonach i tabletach.
Deklaracja dostępności i odpowiedzialność instytucji
Każdy podmiot publiczny ma obowiązek opublikować tzw. Deklarację dostępności. To specjalna podstrona, na której instytucja informuje, w jakim stopniu jej serwis spełnia wymagania WCAG 2.1, jakie elementy są niedostępne oraz w jaki sposób można zgłosić problem lub zażądać alternatywnego dostępu do treści.
W deklaracji muszą znaleźć się dane kontaktowe osoby odpowiedzialnej za dostępność cyfrową, a także procedura wnioskowania o dostęp alternatywny, na przykład przez rozmowę telefoniczną lub przesłanie dokumentu w wersji tekstowej.
Za nieprzestrzeganie wymogów ustawy grożą sankcje. Ministerstwo Cyfryzacji prowadzi regularny monitoring stron urzędowych, a w przypadku poważnych uchybień może wezwać instytucję do ich usunięcia. Jeśli urząd nie dostosuje się do zaleceń, możliwe jest nałożenie kar pieniężnych.
Jak praktycznie wdrożyć dostępność cyfrową
Dostosowanie strony do potrzeb osób z niepełnosprawnościami nie musi oznaczać rewolucji w projekcie. W wielu przypadkach wystarczy audyt i wprowadzenie poprawek w kluczowych obszarach.
Na etapie projektowania warto zadbać o kontrastowe kolory, odpowiednią wielkość czcionek oraz przejrzystą strukturę nagłówków. Ważne jest również, by treści były logicznie uporządkowane, a każdy element interaktywny miał jednoznaczną nazwę.
Dobrą praktyką jest też dodanie funkcji zwiększania tekstu, zmiany kontrastu czy możliwości włączenia trybu wysokiego kontrastu. Strona powinna być również responsywna — czyli dopasowywać się do ekranu urządzenia, z którego korzysta użytkownik.
Nie wolno zapominać o materiałach multimedialnych. Filmy publikowane na stronie urzędu powinny być opatrzone napisami, a w miarę możliwości również audiodeskrypcją.
Rola specjalistów i odpowiedzialnych wykonawców
Nie każda firma zajmująca się tworzeniem stron ma doświadczenie w budowie serwisów zgodnych z WCAG 2.1. Dlatego wybierając wykonawcę, instytucje publiczne powinny zwracać uwagę na doświadczenie w projektach dostępnych cyfrowo. Profesjonalny zespół zadba nie tylko o aspekt techniczny, ale również o czytelność treści, prawidłową semantykę kodu i zgodność z wytycznymi.
Dobrze zaprojektowana strona urzędowa to nie tylko wygoda użytkowników z niepełnosprawnościami, ale także większa użyteczność dla wszystkich. Prosta nawigacja, dobrze widoczne elementy i przejrzysta treść to cechy, które doceni każdy odwiedzający.
Dostępność cyfrowa to inwestycja w jakość
Zapewnienie dostępności cyfrowej nie powinno być postrzegane jako przykry obowiązek. To element profesjonalizmu i nowoczesnego podejścia do komunikacji z mieszkańcami. Strona dostępna cyfrowo świadczy o tym, że instytucja dba o każdego użytkownika i respektuje jego prawa.
W erze cyfrowej transformacji to właśnie dostępność staje się jednym z kluczowych wyznaczników jakości strony internetowej. Urzędy, które zainwestują w jej wdrożenie, zyskują nie tylko zgodność z prawem, ale również większe zaufanie i pozytywny wizerunek w oczach obywateli.
Nasza firma specjalizuje się w tworzeniu nowoczesnych, funkcjonalnych i w pełni dostępnych stron internetowych zgodnych z WCAG 2.1. Dzięki doświadczeniu w pracy z instytucjami publicznymi i samorządami wiemy, jak połączyć estetykę, użyteczność i zgodność z wymogami prawnymi. Dostępność cyfrowa to nie tylko nasz obowiązek, ale standard, który powinien być normą w każdym projekcie internetowym.